In 2020 zijn er werkgroepen opgestart in het werkveld in samenwerking met het ministerie van VWS om te werken aan een Integraal Zorgakkoord (IZA)[6] en de zorg voor de toekomst goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. In oktober 2020 kwam het rapport ‘Een vernieuwde structuur voor de academische beroepen in de psychologische zorg’ uit[7]. Deze is op 27 oktober 2020 overhandigd aan minister van der Ark. Hierin stelt een breed scala aan psychologische beroepsverenigingen een plan voor om de beroepenstructuur in de psychologische zorg te vereenvoudigen door het samenvoegen van de huidige beroepen ‘GZ-psycholoog’ en ‘Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP’ in één nieuw basisberoep: de ‘Gezondheidszorgpsycholoog–generalist’ en het samenvoegen van ‘Klinisch Psychologen’ en ‘Psychotherapeuten’ onder de nieuwe noemer van ‘Klinisch psycholoog-psychotherapeut’. Daarnaast stelden zij voor om een openbaar landelijk register te maken waarin de specifieke expertise van BIG-geregistreerde psychologen inzichtelijk werd gemaakt[9]. Dit om het voor verwijzers en cliënten minder ingewikkeld te maken en een betere kwaliteit van zorg te kunnen leveren.

In 2021 kwam uit advies van een strategisch adviesbureau in de zorg (SiRM) dat er voldoende draagvlak was voor de nieuwe beroepenstructuur[10] en in 2022 kwamen er vastberaden berichten van minister Kuipers[11], het ministerie van VWS[12] en het NIP[13] over de komst van de nieuwe psychologische beroepenstructuur. Beroepsverenigingen[14] en opleiders gingen er vanuit dat de twee beroepen ‘Kinder- en jeugdpsycholoog NIP’ en ‘GZ-psycholoog’ samengevoegd zouden worden. De eisen van beide opleidingen zijn immers als vergelijkbaar beoordeeld door het kwaliteitsregister Jeugd[16]. Hiermee zouden de Kinder- en jeugdpsychologen toetreden tot de Wet BIG en zou er een groot aantal BIG-geregistreerde regiebehandelaren bijkomen in de GGZ[17]. Aangezien beide opleidingen als vergelijkbaar worden beschouwd, ontvingen in juli 2023 al ruim 500 afgestudeerde Kinder- en jeugdpsychologen NIP hun registratie als GZ-psycholoog[18].

In de nieuwe beroepenstructuur zouden orthopedagogen en orthopedagoog-generalisten geen toegang meer krijgen tot de psychologische postmaster-opleidingen. Daarnaast proberen veel (ervaren) psychologen al jaren een gz-opleidingsplaats te bemachtigen. Veel orthopedagogen en psychologen hebben op basis van de gecreëerde verwachtingen ervoor gekozen om per direct de K&J-NIP opleiding te starten om zo hun registratie tot GZ-psycholoog te verkrijgen. 

Dit betekent dat uit noodzaak meer dan 1000 orthopedagogen en psychologen tot wel 30.000 euro per persoon hebben geïnvesteerd in hun eigen opleiding. De individuele gevallen zijn schrijnend; we hebben het hier over zorgmedewerkers met een bescheiden loon, veelal moeders met kinderen en vooral gedreven therapeuten met hart voor de zaak. Zij betaalden deze opleiding vanuit hun eigen spaarrekening, via een lening bij familieleden en in sommige gevallen met een afbetaalcontract met de werkgever. Daarnaast zijn velen van hen uit noodzaak minder gaan werken in verband met de studielast van de opleiding en hebben zij tot wel 80 opleidingsdagen en 90 supervisie-uren gevolgd in eigen tijd.

In de recente Verzamelbrief Wet BIG van 12 november 2024 maakt Minister Agema echter totaal onverwacht een radicale koerswijziging op de eerdere besluitvorming: de nieuwe beroepenstructuur gaat niet door[21]. De kwestie over de nieuwe beroepenstructuur en het wel of niet door laten gaan laten we in dit bericht buiten schot. Waar we het echter wél over willen hebben zijn de gevolgen van deze onverwachte draai. Namelijk het feit dat de orthopedagogen en psychologen die de afgelopen twee jaar zijn gestart met de K&J-NIP opleiding (op basis van de eerdere berichtgeving van Minister Kuipers[22], het ministerie van VWS[23] en het NIP[24]) na het afronden van hun studie niet de beloofde titel als GZ-psycholoog krijgen. Zij kunnen niet als BIG-geregistreerd regiebehandelaar aan de slag in de kinder- en jongvolwassenenzorg. Hoewel de Jeugdwet de Kinder- en jeugdpsycholoog NIP erkent als een gekwalificeerde gedragswetenschapper [25] wordt in diverse jeugdzorgregio’s de Kinder- en jeugdpsycholoog NIP uitgesloten van het regiebehandelaarschap. Dit gebeurt middels voorwaarden die aan zorgproducten gekoppeld zijn[26], of door te verwijzen naar het kwaliteitsstatuut GGZ[27] waarin een BIG-registratie als voorwaarde van het regiebehandelaarschap wordt gesteld[28]. Als deze groep van meer dan 1000 professionals toch een GZ-titel of BIG-registratie wil, moeten zij het gehele traject van twee jaar volledig overdoen, maar dan onder een andere noemer. Dit zal de overheid vervolgens minimaal 54 miljoen euro kosten aan subsidieregelingen voor de GZ-opleiding[29], wat niet te verantwoorden is richting de belastingbetaler. Daarnaast wordt een Kinder- en Jeugdpsycholoog NIP vaak op hetzelfde salarisniveau ingeschaald als een GZ-psycholoog, waardoor het werkgevers niet meer geld kost[30].

Deze gang van zaken is ten eerste verschrikkelijk voor alle kinderen, jongeren en jongvolwassenen die in de GGZ maanden wachten op een behandeling en van het kastje naar de muur worden gestuurd vanwege een groot tekort aan bevoegd personeel. Een bijzonder kwetsbare groep hierbij zijn jongeren die op hun achttiende de overstap moeten maken naar de volwassen GGZ, omdat zij een Kinder- en jeugdpsycholoog NIP niet als regiebehandelaar kunnen behouden. Hiermee kan hun behandeling tot zes maanden vertraging oplopen met alle gevolgen van dien[31]. Ten tweede is dit een gemis voor alle GGZ-instellingen die in totaal bijna 2000 vacatures voor BIG-geregistreerde regiebehandelaren uit hebben staan in zowel de jeugd- als volwassenenzorg[32] en met een leger aan recruiters blijven zoeken naar personeel dat niet te vinden is. Tenslotte heeft de beslissing een grote persoonlijke impact op alle hulpverleners die enorm hebben geïnvesteerd in zichzelf, hun toekomst en het werkveld. 

Wij roepen de Tweede Kamer op om te kiezen voor een simpele oplossing voor een heel groot probleem. Er is een manier om meer dan 1.000 kinder- en jeugdpsychologen op korte termijn aan het werk te hebben als GZ-psycholoog voor kinderen en jongvolwassenen:

Maak een overgangsregeling voor alle huidige Kinder- en Jeugdpsychologen NIP (in opleiding), waarin ze zich kunnen registreren als GZ-psycholoog, zodat zij alsnog als BIG-geregistreerd regiebehandelaar met kinderen én jongvolwassenen aan de slag kunnen.

Het volgen van deze route scheelt de overheid en belastingbetaler meer dan 54 miljoen euro, verkleint het tekort aan BIG-geregistreerde regiebehandelaren, voorkomt dat deze hulpverleners al het geld en tijd voor niets hebben geïnvesteerd, en wellicht als belangrijkste(!): het helpt duizenden kinderen, jongeren en jongvolwassenen op wachtlijsten die al veel te lang wachten op hoognodige psychologische zorg. Daarnaast is deze route al bekend, want in juli 2023 kregen al ruim 500 Kinder- en jeugdpsychologen NIP toegang tot het gz-diploma middels een EVC regeling[33].